Azərbaycanda inflyasiya gözləntiləri Mərkəzi Bankın və hökumətin rəsmi proqnozlarında aşağı rəqəmlərlə göstərilsə də, ölkədə real vəziyyət fərqli iqtisadi təzyiqlərin formalaşmasına səbəb olub. Rəsmi sənədlərdə inflyasiyanın azalacağı gözlənilir, lakin son aylarda baş verən hadisələr və iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində artan qiymətlər bunun əksini göstərə bilər. Bu proseslər iqtisadiyyatda müəyyən riskləri artırır və ölkədə sosial narazılıq üçün zəmin yaradır.
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli Crossmedia.az-a verdiyi açıqlamada bu məsələnin daha geniş təsirlərindən bəhs edərək bildirir ki, bu il ərzində Azərbaycanda dizel yanacağının qiymətinin 25 faiz artması inflyasiya təzyiqlərini artıran əsas amillərdən biri olub. Bu artımın geniş təsir dairəsi, xüsusilə kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları sektorlarında hiss olunub və ümumi iqtisadi mənzərəni dəyişib:
“Kənd təsərrüfatı, ərzaq məhsullarının istehsalı, emalı və daşınması kimi strateji əhəmiyyətə malik olan sahələr dizel yanacağından asılıdır. Dizel yanacağının qiymətindəki 25 faizlik artım, bu sahələrdə əməliyyat xərclərinin artmasına səbəb olmuşdur. Cəfərli qeyd edir ki, kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının maya dəyərinin artması qaçılmazdır. Bu isə öz növbəsində, istehlakçılar üçün ərzaq məhsullarının qiymətlərinin daha çox bahalaşmasına səbəb ola bilər”.
Ekspertin sözlərinə görə, ərzaq məhsullarının qiymətlərinin artması əhalinin geniş təbəqəsini birbaşa təsir edir, çünki bu məhsullar inflyasiya səbətinin mühüm bir hissəsini təşkil edir. Dizel yanacağının qiymətinin yüksəlməsi ərzaq məhsullarının maya dəyərinin artmasına təkan verəcək, bu isə daxili bazarda qiymətlərin qalxmasına və inflyasiya basqısının daha da güclənməsinə səbəb ola bilər:
Rəsmi statistik göstəricilər əsasən makroiqtisadi amillərə və müxtəlif modellərə əsaslanaraq tərtib edilir. Lakin iqtisadçılar qeyd edirlər ki, inflyasiya gözləntiləri hesablanarkən nəzərə alınan bu amillərin bəziləri real iqtisadi vəziyyəti tam əks etdirmir.
N.Cəfərli vurğulayıb ki, ilin sonunda və gələn il üçün inflyasiya gözləntiləri ilə reallıq arasında ciddi fərqlər yarana bilər. Ekspertin sözlərinə görə, rəsmi proqnozlar əsasən ümumi iqtisadi vəziyyəti, beynəlxalq bazarların təsirlərini və daxili tələbatı nəzərə alır. Bununla belə, inflyasiya səbətində ərzaq məhsulları yalnız bir hissəni təşkil etsə də, əhalinin ən çox hiss etdiyi inflyasiya ərzaq məhsullarında özünü göstərir. Belə olan halda, hökumətin aşağı inflyasiya gözləntilərinə baxmayaraq, ərzaq qiymətlərindəki artımlar inflyasiya təzyiqini artırmağa davam edəcək:
“Ərzaq məhsullarının qiymətlərində baş verən hər hansı bir artım əhalinin böyük hissəsi üçün ciddi narahatlıq yaradır. Azərbaycan kimi kənd təsərrüfatına geniş yer verən bir ölkədə ərzaq qiymətlərinin qalxması geniş ictimai narazılıqlara səbəb ola bilər. Əhalinin inflyasiya ilə bağlı narahatlıqları əsasən ərzaq məhsullarının qiymətləri ilə əlaqədardır və dizel yanacağının bahalaşması da bu narahatlıqları artırır”,- deyə o, əlavə edib.
İqtisadçı bildirib ki, ərzaq məhsullarının maya dəyərində dizel yanacağının payının yüksək olması, qiymətlərin daha da artmasına səbəb ola bilər. Əgər yaxın gələcəkdə yanacaq qiymətlərində yeni artımlar baş verərsə, bu ərzaq bazarında bahalaşmanın davam edəcəyinə işarədir.
Beləliklə, Azərbaycanda rəsmi inflyasiya proqnozları aşağı rəqəmlər göstərsə də, real vəziyyət iqtisadi təzyiqlərin artdığını göstərir. Dizel yanacağının qiymətinin artması kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının qiymətlərinin yüksəlməsinə səbəb olub. Bu isə ölkədə inflyasiya təzyiqlərinin artmasına və gələcəkdə rəsmi statistik göstəricilər ilə real iqtisadi vəziyyət arasında fərqlərin yaranmasına gətirib çıxara bilər. Ekspertlərin sözlərinə görə, inflyasiyanın əhalinin rifahına təsiri daha ciddi ola bilər, bu isə əlavə iqtisadi və sosial tədbirlərin görülməsini tələb edir.
Dilinizi seçin
Dilinizi seçin
